حالت ذن (آگاهی) و ورزش
نمی شود ورزشکار باشی و در چالش پلانک که این روزها خیلی هم باب شده است، شرکت نکرده باشی. و البته، هیچ چیز غیرممکن نیست! این تنها چالشی بود که من دست رد به سینه اش نزدم. در روزهای اول ساعتم را جلوی چشمم میگذاشتم و در وضعیت پلانک قرار می گرفتم و هر لحظه به این فکر میکردم که چه زمانی زنوانم به زمین میرسد … یک روز تصمیم گرفتم از سفر پلانکی ام لذت ببرم پس بی هیچ حاشیه ای روی ساعدم بلند شدم و فقط و فقط نفس کشیدم … اتفاق جالبی افتاد. رکورد خودم را زدم!
محققان این موضوع ذهنی را اینگونه توصیف میکنند: ” مهارت، اشتیاق و غوطه ور شدن در تمرینها مساویست با اوج عملکرد که تجربه نهایی آن همان حالت “یکی شدن”، “نقطه اوج ورزشی” یا “منطقه سازگار” است.” ما در واقع همیشه به جای آنکه به دنبال بودن در راهی باشیم که در حال تجربه هستیم، بدون توجه به روند بدنبال این هستیم که چه چیزی را تجربه میکنیم و چه نتیجه ای از آن بدست می آوریم. زمانیکه یک ورزشکار غرق در فعل در حال انجامش است، عمل و آگاهی او با هم ادغام میشوند. این دقیقا زمانی ست که ورزشکاری مهارت کنار آمدن با چالش را بدست آورد و تمام تمرکزش را بر روی کاری که در حال انجام دادنش است، بگذارد.
سیستماتیک ترین رویکردی که تحقیقات برای رسیدن به “منطقه سازگار” نشان میدهند، همان رویکردی است که در ورزشهای “متمرکز بر روی تنفس” به کار می رود. ورزش های رزمی چون تای چی (یکی از سیستم‌های نرم و درونیِ هنر رزمی کونگ‌فو یا در واقع ووشو )و ورزش های تعادلی چون اسلک لاین (راه رفتن بر روی یک تسمه که دو طرف آن به جایی بسته شده است). در این رشته های خاص فرد بدنبال از بین بردن تمام عواملی ست که باعث حواس پرتی اش میشود. او تجزیه و تحلیل تمام رفتارهای خود را به زمان بعد ارجاع میدهد تا بطور کامل در فعالیت فرو رود. در واقع در این ورزشها فرد فرصتی برای فکر کردن به مسائل حاشیه ای را ندارد.
بودن یا قرار دادن خود در حالت ذن(ZEN STATE) ، چیزی نیست جز اتفاقاتی که در بالا می افتد. عاری کردن ذهن از هرگونه دلبستگی. “حضور ذهن” یا “خود بودن”. حالت ذن به ما کمک میکند که بجای تفکر به آرزوها و پیروزی بر رقبا، متوجه مسیر باشیم. با افتادن فرد در مسیر ذن، او با تجربه واقعیت بصورت مستقیم، در فعالیتی که انجام میدهد فرو میرود. اما ذاذن (ZAZEN)، طرز نشستن در زمان حالت ذن که همان تمرین رسمی مراقبه نشسته است، سنگ بنای آموزش ذن و تمرینی برای رها شدن از افکار حاشیه ایست. در مراحل آغازین، ذاذن تمرین تمرکز کردن است. تمرکز بر روی یکی شدن و شمردن نفس ها.
در نگاه اول ممکن است تلاش برای اتصال ذن و ورزش بی معنی به نظر آید. در ورزش ما تمایل داریم، بدن، نَفَس و ذهن را بطور جداگانه مشاهده کنیم، اما در حالت ذن، آنها بطور طبیعی بعنوان یک واقعیت، گرد هم می آیند. با تمرکز بر روی نَفَس، شما این توانایی را پیدا می کنید، ذهن خود را تا زمانیکه میخواهید در جایی که میخواهید قرار دهید. با داشتن یک انضباط آموزشی، میتوان ذهن را مجددا برنامه ریزی کرد تا مواردی را که حواس او را پرت میکنند، بشناسد. حالا چه این موارد درونی باشد مثل اضطراب، ترس از شکست و یا انتظار از خود داشتن و یا چه بیرونی باشند مثل سر و صدا، رقبا و شرایط آب و هوایی.
تاکید در ذاذن بر روی تنفس است اینکه چگونه تنفسی طبیعی، عمیق و بی و سر و صدا داشته باشیم در حالیکه میگذاریم مواردی که میخواهند باعث حواس پرتی مان شوند، مانند ابرهایی که باد آنها را میبرد، از ذهن ما بگذرند.
چگونه با روشی ساده به منطقه سازگاری برسیم؟
· روی زمین یا صندلی بنشینید بطوریکه پاهایتان محکم به زمین چسبیده باشد. کف دستهایتان را استوار بر روی ران هایتان قرار دهید. تاج سر خود را به سمت بالا نگه دارید گویی توسط قلاب یا نخی از بالا سرتان به سقف وصل شده است. چانه خود را کمی به درون حفره گردنتان ببرید. شانه های خود را شل کنید. به کف زمین یا دیوار خالی که در یک متری تان است، نگاه کنید.
· وقتی حس راحتی پیدا کردید، روی نقطه “هارا” (Hara) تمرکز کنید (نقطه ای در قسمت تحتانی شکم حدودا 5 سانتی متر زیر ناف). متمرکز شدن بر روی این نقطه بسیار پراهمیت است. “هارا” سرچشمه قدرت بدنی و مرکز ثقل بدن است. ذهنتان را در آنجا قرار دهید. همچنانکه کم کم به حالت ذاذن آگاه شدید، بیشتر متوجه این نقطه میشوید.
· شکم خود را آرام کنید. زبان خود را به سقف دهانتام بچسبانید و با بینی نفس بکشید. هنگامیکه نفس میکشید اجازه دهید شکمتان به آرامی بیرون بیاید (گسترش یابد). با زور نفس نکشید. اجازه دهید که شرایط به طور طبیعی جلو برود.
· برای کمک به یادگیری این حالت، میتوانید یک بادکنک کوچک را در زیر ناف خود تجسم کنید. وقتی نفس خود را به درون میکشید (دم) این بادکنک باد میشود و وقتی نفس خود را خارج میکنید (بازدم) بادش خالی میشود.
· کاملا راحت باشید. سعی نکنید نفسهای عمیق و پر فشار بکشید. در طول تمرین تمرکزتان روی نقطه هارا باشد و نفس کشیدن خود را مشاهده کنید.
در طول زمان، کم کم متوجه میشوید که نفس کشیدنتان عمیق تر و آرام تر شده است. در قسمت تحتانی شکمتان احساس گرما میکنید. این تمرین را با زمان کوتاه شروع کنید و کم کم در این حالت بیشتر قرار بگیرید. با گذشت زمان متوجه خواهید شد که از نظر جسمی و روحی قوی تر شده اید و احساس آرامش بیشتری دارید. توانایی دستیابی به این حالت به آموزش و تمرین روزانه و تجربه نیاز دارد و روشی نیست که برای روزی که به آن نیاز دارید مثلا روز مسابقه، بتوانید بدون آمادگی آنرا رو کنید. شما باید یاد بگیرید که خود را از همه مشکلات پیش پا افتاده روزمره دور کنید و ذهن خود را آماده کیند. این تمرین را از 5 دقیقه شروع کنید و به 20 دقیقه در روز برسانید.
ممکن است این نوع روش نشسته مراقبه برای عده ای سخت باشد. این افراد میتوانند از ورزشهای بهره ببرند که فاکتور اصلی آنها “تمرکز” است. در این میان میتوان بر ورزش اسلک لاین اشاره کرد که همانطور که در بالا گفته شد در این ورزش تسمه ای از دو طرف به نقطه های اتکایی بسته میشود و فرد میباست با تمرکز بر روی نقطه ای در ته تسمه، تلاش کند تا بر روی آن راه برود. در این راه فرد فرصتی برای درگیر شدن با آن عوامل درونی یا بیرونی ندارد چون به محض آنکه تمرکزش از بین رود، زمین میخورد. در این رشته ورزشی مانند تمام رشته های دیگر، آگاهی نسبت به دم و بازدم باعث پیشرفت فرد می شود. پس با تمرکز، شمردن نفس ها و یافتن نقطه ثقل، فرد کم کم سفر درونی خود را آغاز کرده و در تمرین خود حل میشود و از مسیر لذت میبرد.
استاد ذن، Frederick Lenz میگوید: “ورزشها و ورزشکاران میتوانند در تطابق با تمرین های روزانه شان و مراقبه نشسته ذاذن، مسیری در حالت آگاهی ذن پیدا کنند. شما نیاز دارید که با روحتان حرکت کنید، نه با بدنتان.”
بنابراین روشنگری و موفقیت درونی در سکوت ایجاد می شود. اینکه بودن در حالت ذن را با روش خودش تمرین کنید و یا تمرینهای ورزشی که شما را به این حالت میرسانند را انجام دهید، فرقی ندارد. مهم و هدف این است که این حالت را برای داشتن آرامش و موفقیت بکار گیرید.
نویسنده، مترجم و گردآورنده: نرمینه محمدطاولی
منابع:
https://www.quora.com/What-does-going-into-a-zen-state-mean
https://www.eaglesnestoutfittersinc.com/top-5-reasons-you-should-slackline/
https://spiderclimbing.com/general-news/beginner-slackline-mistakes-fatal-3/
